Mileva je bila Novosađanka, profesorka matematike, supruga slavnog nobelovca Alberta Ajnštajna. Bila je oličenje moralne snage, čistote misli, strogosti prema sebi i nepodmitljivosti u ocjenama – kvaliteta koji se zajedno rijetko sreću u jednoj ličnosti. Po svemu sudeći, genijalni Ajnštajn nije sam došao do teorije relativiteta, već mu je u tome pomogla Mileva sa kojom je dobio troje djece.
Jedna grupa naučnika tvrdi da veliki dio Ajnštajnovih ranih radova kojima se proslavio valja pripisati njegovoj prvoj supruzi Milevi Marić. Riječ je o nepovjerljivim sumnjama koje su zasnovane na nizu činjenica, koje bi ako se dokažu, mogle da promijene sliku o Ajnštajnu kao obožavanom simbolu genijalnosti.
Po završetku mature upisala se na Cirišku politehniku, odsjek za matematiku i fiziku, na kome je bilo upisano pet studenata, od kojih je kao najstarija i jedina studentkinja bila Mileva, a najmlađi student rođen 14. marta 1789. godine bio je Albert Ajnštajn. Ova dvadesetjednogodišnja tamnokosa Srpkinja tu je upoznala sedamnaestogodišnjeg Alberta, boemskog izgleda, kovrdžave kose i toplih tamnih očiju. Postali su ljubavnici, djeleći ujedno i udžbenike, a živeći zajedno u krevetu su pričali o atomskoj kinetici i elektrodinamici.
Vjenčali su se 6. januara 1903. godine iako se njen otac protivio ovoj vezi. Vanbračnu ćerku Lizarel kojoj se kasnije izgubio svaki trag dobili su 1902. godine. Pretpostavlja se da je ona data na usvajanje u Novi Sad, ali se o njoj nikada ništa nije čulo. U ovom braku rođena su i dva sina: Hans Albert, koji je postao profesor mehanike na Berkli univerzitetu u Kaliforniji i Edvard, koji je imao veliki dar za muziku.
Pred izbijanje Prvog svjetskog rata 1914. godine, Mileva i Albert su se radvojili, a kasnije i razveli u januaru 1919. godine. Ajnštajn je 1921. godine dobio Nobelovu nagradu, a njen novčani dio poklonio je Milevi. On je postao slavan naučnik u svjetskim razmjerama, ponovo se oženio i preselio u Ameriku. Mileva i djeca su bili prepušteni sami sebi. Mlađi sin Edvard je preminuo u duševnoj bolnici, a da ga otac nikada nije ni obišao, dok je drugi Hans Albert u braku dobio dvoje djece koji su jedini direktni potomci Mileve i Ajnštajna.
Mileva je umrla 1948. godine i nikada pod svojim imenom nije obavila nijedan naučni rad. Ajnštajnovi biografi su Milevu opisali kao otmurnu Slovenku, lošu domaćicu, nedovoljno bistru da prati svog supruga u novi svijet relativiteta, čime nije zaslužila drugo nego da padne u zaborav. Najprovokativniji dokaz o učešću Mileve u Ajnštajnovom naučnom radu iznio je fizičar Abram Jofe, koji je tvrdio da je 1905. godine vidio originalne spise o teoriji relativiteta koju su potpisali Ajnštajn-Marić. Ako i jeste bilo tako, to je jedini rad koji je ona potpisala, ali i dovoljni da ovu tragičnu Srpkinju dignu na pijedestal zaslužnih žena koje su mijenjale istoriju.
Izvor: srbijadanas.rs, foto: promedia
