Kada dobijete rezultate krvi i mokraće, a nemate vremena da istog trenutka odnesete ljekaru da ih protumači, pogledajte kako sami možete saznati šta je sa vašim organizmom. Posjeta ljekaru je i nakon pročitanih rezultata obavezna!
Laboratorijske analize krvi i urina trebalo bi da se obave jednom godišnje. One su važne jer daju uvid u zdravstveno stanje, a doktoru pomažu da lakše uspostavi dijagnozu i pravilno usmjeri tok liječenja.
Osnovna analiza krvi koju vam doktor prepisuje da uradite obuhvata: krvnu sliku, sedimentaciju, glukozu, ureu i kreatinin, transaminaze, lipidni status, a po potrebi, radi se i gvožđe, hormoni štitne žlijezde, tumor markeri.
Leukociti(WBC), eritrociti (RBC) i trombociti (PLT) vade se kod sumnje na anemiju (malokrvnost), bakterijsku i virusnu infekciju, kao i kod hematoloških oboljenja, poput leukemije i drugih bolesti krvi. Leukociti ili bijela krvna zrnca su važni za odbranu organizma. Ukoliko je njihova vrijednost na donjoj granici, postoji opasnost od eventualnih virusnih ili bakterijskih infekcija. Povećanje broja leukocita pokazuje da je infekcija u organizmu prisutna. Eritrociti ili crvena krvna zrnca sadrže hemoglobin za koji se vezuje kiseonik neophodan za disanje tkiva. Hemoglobin putem krvi, zapravo, transportuje kiseonik po cijelom organizmu. Manjak eritrocita takođe može da bude znak prisutne infekcije, ali i anemije.
Trombociti (PLT) , odnosno krvne pločice važne su za koagulaciju krvi, a posebno bitne ukoliko se planira određena operacija. Smanjene vrijednosti obično se javljaju kod hepatitisa C, malignih oboljenja i za vrijeme primjene hemioterapije.
Normalna vrijednost eritrocita: 3,8 – 5,8 xE12/1
Normalna sedimentacija eritrocita: 2-12 mm/h mm/2h
Normalna vrijednost leukocita: Odrasli 3,8 – 10; Djeca 5 – 13xE9/l
Normalna vrijednost trombocita: 150-400 xE9/l
Sedimentacija predstavlja brzinu taloženja eritrocita, odnosno crvenih krvnih zrnaca. Ona pokazuje, da li postoji zapaljenski proces, ali ne i gdje tačno u organizmu. Ponekad sedimentacija može da bude i mirna, ali to ne znači da zapaljenskog ili nekog drugog procesa nema. Veoma povećana (trocifrena) sedimentacija, u odnosu na normalnu vrijednost, uvijek predstavlja ozbiljan znak.
Glukoza ili šećer skoro uvijek se vezuju za dijabetes. Ovdje i najmanje povećanje vrijednosti glukoze treba shvatiti ozbiljno. Pouzdan parametar je HBA1c koji pokazuje prosječnu vrijednost glukoze u posljednja dva do tri mjeseca i ne zavisi od trenutnog unosa hrane. Njegovo povećanje znači da je velika vjerovatnoća da je pacijent dijabetičar.
Urea i kreatinin su obavezni dio rutinskog skrininga. Nerijetko se dogodi da „apsolutno zdrava“ osoba, nakon laboratorijskog ispitivanja završi na hemodijalizi, a da prethodno ni jednim znakom ili simptomom nije upozorena na ozbiljan problem sa bubrezima. Vrijednost uree zavisi i od unosa tečnosti. Njena vrednost može da poraste i ako organizam nema dovoljno vode.
Urea – normalna vrijednost: 1,7-8,3 mmol/l
Kreatinin – normalna vrijednost: muškarci 62-106; žene 44-80 umol/l
Transaminaze ili enzimi jetre, od kojih su najznačajniji AST i ALT, takođe su važni za analizu. Ovi nalazi pokazuju prvenstveno status ćelija jetre i žučnih puteva.
Ono što mora da se zna je da transaminaze mogu biti povećane u banalnim situacijama, kao što je uzimanje velikih količina vitamina ili drugih suplemenata, ali i u veoma ozbiljnim oboljenjima kao što su virusni i drugi hepatititsi, autoimuna oboljenja, karcinomi…
Ako su povećanja značajna, prvo treba isključiti infekciju virusima hepatitisa. Uz transaminaze često se istovremeno određuju i alkalne fosfataze, gama- GT i bilirubin. Ovi parametri omogućavaju da se sa većom pouzdanošću procjeni da li je uzrok poremećaja u samoj jetri ili u prije ili posthepatičnim putevima, odnosno žučnoj kesi.
ALT – normalna: 8-41 IJ/I
AST – normalna: 7-38 IJ/I
Gama GT: normalna: Muškarci 8-40; Žene5-35IJ/I
Bilirubin ukupni: normalan: 1,1-18,8 umol/l
Lipidni status odnosno analiza masnoća u krvi, obuhvata određivanje dobrog (HDL) i lošeg (LDL) holesterola, kao i triglicerida. Ovi parametri su jedan od faktora rizika za bolesti srca i krvnih sudova. U zavisnosti od stepena poremećaja kao i odnosa između navedenih parametara, zavisi i koji će terapijski pristup ljekar primjeniti.
Holesterol – preporučen < 5,2; visok > 6,2 mmol/l
HDL holesterol (dobar) – preporučen > 1,54; nizak < 1,0 mmol/l
LDL holesterol (loš) – preporučen < 2,6; visok > 4,1 mmol/l
Trigliceridi – preporučen < 1,7; visok > 2,3 mmol/l
Ukupni proteini, koji su, inače, gradivne materije, pokazuju funkcionalno stanje jetre. Ako je funkcija smanjena, sinteza proteina je snižena. Na lošu sintezu utiče neadekvatna ishrana ili resorpcija. Povišene vrijednosti mogu da nastanu zbog dehidriracije, maligniteta ili hronične upale.
Gvožđe je najvažnije za sintezu hemoglobina. Hronični deficit može da bude zbog loše resorpcije ili polipa u debelom crijevu koji krvari. U slučaju postojanja karcinoma debelog crijeva dolazi do povećane eliminacije gvožđa.
Normalna vrijednost gvožđa: muškarci 10,6-28,3; žene 6,6-26,0 umol/l
Štitna žlijezda je jako važna za metabolizam, a ukoliko dođe do njenog poremećaja najčešće se provjeravaju T3 i T4 hormoni, kao i TSH. Ako su vrijednosti T3 i T4 normalne,a TSH povišen, traže se antitijela na štitnu žlijezdu koja treba da pokažu neko autoimuno oboljenje.
Urin je kod zdrave osobe bistar, žut i bez bakterija. Prilikom pregleda, između ostalog, posmatra se i njegov sediment, odnosno talog. Traži se prisustvo patoloških elemenata. Pojava krvi (eritrocita) u urinu može da ukazuje na tumor mokraćne bešike, tuberkulozu bubrega, pokretanje kamena u bubregu i izbacivanje pijeska ili na urinarnu infekciju…
Tumorski markeri su parametri, koji se povezuju sa prisustvom tumora. Ovi parametri nemaju veliki značaj za samu dijagnozu i prvenstveno se određuju da bi se pratio tok bolesti i efikasnost primenjene terapije.
